พระซุ้มนครโกษาเนื้อดิน(ตัด) จากพระพิมพ์ซุ้มปรางค์ใหญ่ กรุวัดพระศรีมหาธาตุจ.ลพบุรี
พระพิมพ์ซุ้มปรางค์เป็นพระแผงประเภทหนึ่งที่ขุดพบรวมกับพระกรุเนื้อชินอื่นๆ จากกรุวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.ลพบุรี ซึ่งมีหลายพิมพ์ ส่วนมากองค์พระมีขนาดใหญ่เท่าฝ่ามือ เข้าใจว่าสร้างไว้เพื่อให้บูชา มิใช่เพื่อไว้ติดตัว ส่วนใหญ่สร้างด้วยเนื้อชินเงิน,เนื้อดิน,เนื้อชินตะกั่วสนิมแดง,เนื้อสำฤทธิ์และเนื้อว่าน(พบน้อยมาก) เท่าที่พบมีทั้งแบบพระซุ้มปรางค์เดี่ยว, พระซุ้มปรางค์แบบสามองค์ และพระซุ้มปรางค์ใหญ่
พระซุ้มปรางค์ใหญ่ ถือว่าเป็นพระแผงที่มีศิลปะยอดเยี่ยมกว่าทุกๆ พิมพ์ เพราะฝีมือช่างขอมได้บรรจงสร้างให้เห็นถึงความงดงามอลังการเป็นพิเศษ จะพบว่าองค์พระมีความวิจิตรบรรจงอย่างมาก โดยเฉพาะตรงบริเวณ ซุ้มปราสาท แบบซุ้มใหญ่ และยังมีศิลป์แบบซุ้มนครโกษา ข้างๆ เป็นพระสาวกอีก ๒ องค์ ที่ประทับรองรับอยู่ด้านล่าง ถ้าได้เห็นองค์จริงและได้สัมผัสจะพบว่า ช่างโบราณเทหล่อออกมาได้ความหนาพอสมควร เพื่อให้องค์พระมีความลึกแบบสามมิตินั่นเอง
พระซุ้มปรางค์ใหญ่ เป็นพระแผงที่มีน้ำหนักมาก องค์พระมีลักษณะเป็นรูปทรงสามเหลี่ยมแบบทรงสูง และมีขนาดใหญ่มาก คือ กว้าง ๘ ซม. สูง ๑๓ ซม. ตรงบริเวณขอบมีส่วนสูงประมาณ ๒ ใน ๓ ขององค์พระทั้งสองด้าน จะมีร่องแบบของการขยักเว้าเข้า แล้วนูนออกมาเป็นลวดลายแบบปีกกนก เพื่อให้รับกับซุ้มปรางค์ด้านบนที่อยู่ด้านในได้อย่างลงตัว สวยงามมาก ส่วนบริเวณด้านล่างสุดจะพบว่า ฐานขององค์พระทั้ง ๓ องค์ด้านล่าง จะยื่นนูนล้ำออกมาด้านหน้าให้เห็นอย่างชัดเจน และที่พิเศษคือเห็นได้เด่นมากที่พระองค์กลาง ส่วนด้านล่าง ซึ่งองค์พระมีฐาน แบบ ๒ ชั้น ตรงฐานล่างสุดจะยื่นล้ำออกมาด้านหน้ามากที่สุด เพื่อสมดุลกับบริเวณซุ้มปรางค์ขององค์พระด้านบนสุด ที่ยื่นนูนล้ำออกมามากเช่นกัน ทำให้ภาพรวมทั้งหมดขององค์พระ ถูกสร้างออกมาอย่างลงตัวสวยงามมาก พระแผงประเภทนี้ ตามความเป็นจริงแล้วมีคุณค่าทางโบราณศิลป์เป็นอันมาก มีความเก่าในศิลปะลพบุรี ที่มีอายุระหว่าง พ.ศ.๑๕๐๐-๑๘๐๐ จึงมีนักสะสมพระรุ่นเก่าจำนวนหนึ่งที่นิยมพระแผงใหญ่ ยังเก็บสะสมอยู่ แฟนพันธุ์แท้ ประเภทนี้มีคติที่ว่า "กล้าเช่าแพง" เมื่อคำนวณเนื้อที่เหมือนซื้อที่ดินเป็นตารางมิลลิเมตรนั่นเอง คิดดูแล้วราคายังถูกมากกว่าพระเนื้อชินประเภทหลักๆ ทั่วไป แถมพระแผงทุกองค์ได้ใหญ่เนื้อพระมาก ทั้งมีอายุความเก่าหลายร้อยปี โดยเฉพาะมีพุทธศิลป์สุดวิจิตรอลังการมากเป็นพิเศษ อีกทั้งยังสามารถยึดเป็นพระองค์ครู สำหรับการศึกษาเนื้อขององค์พระได้ดีกว่าพระชนิดอื่นๆ ที่มีขนาดเล็กกว่ากัน ซึ่งส่องดูได้ตามถนัดและนานเต็มที่ เพื่อความจดจำเนื้อหาของพระแท้แบบชนิดไม่ต้องระวังพระตกหล่นแต่อย่างใด
ข้อสังเกต พระองค์เล็กๆ ทั้งหมด ๒ องค์ ที่ประทับนั่งอยู่ด้านซ้าย ด้านขวา และด้านล่างของพระซุ้มปรางค์ใหญ่ เป็นพระพิมพ์ที่เหมือนกับพระซุ้มนครโกษาทุกประการ เพียงแต่ว่า แต่ละองค์ของพระเล็กๆ เหล่านี้ มีขนาดเล็กกว่าพิมพ์ของพระซุ้มนครโกษา โดยทั่วไป ที่เป็นต้นตำรับของพระพิมพ์
พุทธคุณของพระแผงนั้น สมัยคุณปู่คุณทวดบอกว่า ไม่แพ้พระร่วง หรือพระหูยาน เพราะพระประเภทนี้มีอิทธิฤทธิ์ไม่แพ้พระเมืองลพบุรีอื่นๆ เรียกว่าเป็นหนึ่งไม่มีสอง ชาวลพบุรีนิยมใช้กันมาก แม้องค์พระจะใหญ่ก็ตาม บางท่านถึงกับถักลวดรอบองค์พระ นิมนต์ขึ้นคอบูชามานานแล้ว แต่ที่นิยมกันมากมักจะอาราธนาบูชาไว้ประจำบ้านเรือนมากกว่า โดยเฉพาะพระซุ้มปรางค์ใหญ่ ซึ่งองค์พระมีขนาดใหญ่เกินจริงๆ ที่จะนิมนต์ขึ้นคอได้ ท่านผู้อ่านคงต้องบูชาเพื่อคุ้มครองปกป้องเภทภัยต่างๆ ไม่ให้มากล้ำกรายที่อยู่ และทรัพย์สินของท่านเพียงสถานเดียวเท่านั้น
พระแผงประเภทนี้มีคุณค่าทางโบราณศิลป์มาก มีความเก่าในศิลปะลพบุรี อายุระหว่าง พ.ศ.๑๕๐๐-๑๘๐๐ จึงมีนักสะสมพระรุ่นเก่ายังเก็บสะสมกันอยู่...."
#ข้อมูลคัดลอกจาก คม,ชัด,ลึก ครับ
